W okresie nastoletnim w umyśle zachodzą zmiany związane z pamięcią, myśleniem, rozumowaniem, koncentracją, podejmowaniem decyzji oraz nawiązywaniem relacji.
Od około dwunastego do dwudziestego czwartego roku życia przechodzimy intensywne procesy rozwojowe. Ich zrozumienie pozwala cieszyć się bardziej pozytywnym oraz produktywnym życiem.
Dorastanie wiąże się z wieloma wyzwaniami, ale zmiany w mózgu i umyśle młodego człowieka prowadzą do pojawienia się takich cech charakteru, które mogą nam służyć nie tylko w tym okresie życia, ale również w dorosłości. Od tego, jak poradzimy sobie z tymi wyzwaniami, zależy nasze dalsze życie. Twórcze aspekty dorastania mogą również przysłużyć się naszemu światu, ponieważ naturalna tendencja do burzenia status quo oraz energia młodości sprzyjają nowatorskim poglądom i innowacjom.
Na początku okresu dorastania zachodzą istotne zmiany w mózgu, które prowadzą do pojawienia się nowych atrybutów umysłu, takich jak poszukiwanie nowości, zaangażowanie społeczne, intensywna emocjonalność oraz kreatywna eksploracja. Ze względu na zmiany w głównych obwodach mózgowych okres ten znacznie różni się od dzieciństwa.
Nastolatki poszukują nowości, nawiązują innego rodzaju relacje z rówieśnikami, odczuwają bardziej intensywne emocje, ale także buntują się przeciwko konwenansom i wymyślają nowe rozwiązania. Naturalnie każda pozytywna zmiana ma również swoje negatywne aspekty. Przyjrzyjmy się zatem czterem głównym atrybutom dorastającego mózgu pod kątem korzyści i potencjalnych zagrożeń:
Pojawia się pod wpływem silnego dążenia do uzyskania nagrody w obwodach mózgowych, które sprawia, ze pragniemy odkrywać nowe rozwiązania, odczuwać intensywne emocje i bardziej angażować się w życie.
Zagrożenia – jeśli nastolatek przywiązuje nadmierna wagę do silnych wrażeń i ignoruje potencjalne niebezpieczeństwa, jego ryzykowne zachowania wynikające z potrzeby nowości mogą prowadzić do różnych urazów. Pod wpływem impulsu nastolatek może realizować swoje pomysły bez zastawiania się nad konsekwencjami.
Korzyści – pojawia się otwartość na zmiany, a odkrywanie tego, co nowe, może przerodzić się w trwałą fascynację życiem i dążenie do wymyślania nowych rozwiązań.
Społeczne zaangażowanie sprzyja częstym kontaktom z rówieśnikami oraz zawieraniu nowych znajomości.
Zagrożenia – nastolatki odizolowane od rodziców o otoczone tylko rówieśnikami wykazują bardziej ryzykowne zachowania, zwłaszcza jeśli całkowicie odrzucają doświadczenie i mądrość dorosłych
Korzyści – pragnienie nawiązania kontaktów społecznych umożliwia budowanie wspierających relacji, a badania naukowe dowiodły, ze takie relacje sa najważniejszym czynnikiem zapewniającym dobre samopoczucie, długowieczność oraz szczęście na każdym etapie życia.
Sprawia, że nasze życie staje się pełniejsze.
Zagrożenia – intensywne emocje mogą wymykać się z spod kontroli i prowadzić do impulsywnych zachowań, zmian nastroju oraz skrajnych i mało skutecznych relacji.
Korzyści – intensywne emocje sprawiają, że nasze życie nabiera smaku, jest pełne energii, witalności i radości.
Wiąże się z poszerzoną świadomością. Za sprawa myślenia abstrakcyjnego które pojawia się w tym wieku, młody człowiek zaczyna kwestionować status quo , szukać niekonwencjonalnych rozwiązań, tworzyć nowe pomysły oraz wprowadzać innowacje.
Zagrożenia – poszukiwanie sensu życia w okresie nastoletnim może prowadzić do kryzysu tożsamości, podatności na presje rówieśników oraz poczucia braku celu i kierunku.
Korzyści – jeśli świadomie pielęgnujemy w sobie nowy sposób myślenia i postrzegania świata, korzystamy z wyobraźni, a także w sposób twórczy zgłębiamy różnorodne możliwości, to w dorosłym życiu unikniemy rutyny, gdyż będziemy potrafili dostrzegać niezwykłość w codzienności.
Opracowała Agata Fajfrowska
