Zaburzenia ze spektrum autyzmu

Zaburzenia ze spektrum autyzmu. Tak niewiele nadal o nich wiemy, a tak wiele rodzą w nas emocji… Na samo hasło „Autyzm”, „Asperger” wzbudzana jest cała dostępna paleta emocji. U niektórych przeważa strach, inni odczuwają złość. Jeszcze inni wstręt, zdziwienie, smutek, a nawet radość – przytaczając przykład znajomego terapeuty, który oznajmiając diagnozę rodzicowi dziecka uczynił to słowami „ Gratuluję! Pani dziecko ma Zespół Aspergera”.
Gdzieś pośród tego wszystkiego pozostają rodzice dziecka z taką diagnozą. O nich się mówi najmniej. Obserwując ich można im nadać różne przydomki. Niestrudzonego wojownika, osłaniającego parasola, bohatera poświęcającego się z miłości itd. Tymczasem należą oni do grupy, która nie ustaje w swym rozwoju. Codzienność wymaga od nich nieprzeciętnej zaradności, kreatywności a także dociekliwości.
Dlatego właśnie z przyświecającą nam myślą o pięknie jakie stanowi rodzina, przygotowaliśmy dla Was cykl artykułów „Z myślą o rodzinie z zaburzeniami ze spektrum autyzmu”.
Zebraliśmy dla Was szereg metod i technik mogących pomóc w wyzwaniach dnia codziennego. Do wykorzystania kiedy zwyczajnie braknie sił, cierpliwości, pomysłów oraz w zupełnie odmiennych okolicznościach. Systematycznie będziemy zapoznawać Was z kolejnymi narzędziami służącymi lepszemu zrozumieniu dziecka, skuteczniejszej komunikacji z nim, jego uspokojeniu i odprężeniu. Po to by z wdzięcznością czerpać i dawać sobie miłość.

Zachowania trudne​

Zacznijmy od początku – czym są i czemu służą zachowania trudne.

Określa się różne stopnie funkcjonowania dziecka ze zdiagnozowanymi zaburzeniami neurorozwojowymi. Niezależnie od tego, każde dziecko, bez wyjątku, pragnie i potrzebuje doświadczać miłości, akceptacji oraz zrozumienia. Zupełnie tak samo spragniony tych uczuć pozostaje jego rodzic. Zacznijmy od tego, że każde zachowanie dziecka czemuś służy. Nawet to, które dla rodzica jest tak bardzo trudne. Poniżej przedstawiamy typowe strategie radzenia sobie, jakimi posługują się dzieci z autyzmem i z zaburzeniami ze spektrum autyzmu. Zapoznanie się z nimi pozwoli na lepsze zrozumienie dziecka, adekwatną reakcję gdy znajdziemy się w takich okolicznościach a także na ochronę własnych zasobów i zadbanie o samego siebie.
Wyjaśniamy, że nieobecność i wycofanie dziecka nie jest odtrąceniem rodzica, a zachowania agresywne przejawem nienawiści czy braku odczuwania względem niego miłości.

  • zachowania agresywne i autoagresywne, czyli bicie, gryzienie, drapanie, krzyczenie i agresja słowna, szczypanie, uderzanie głową, rzucanie przedmiotami, rzucanie się na ziemie i inne.
    Najczęściej pojawiają się gdy dziecko jest rozdrażnione w wyniku niemożności zaspokojenia swych potrzeb. Dzieci okazują w ten sposób nie tylko dezaprobatę wobec stawianych im wymagań czy wydawanych poleceń, ale także pragnienie pozyskania dla siebie uczucia oraz uwagi. Zachowania te przyjmują postać łagodną albo taką, która stanowi zagrożenie dla dziecka, czy nawet otoczenia. Jeżeli to możliwe zaleca się ich ignorowanie, co powinno przynieść wyciszenie i w kolejnym etapie zaprzestanie. Zwracanie szczególnej uwagi jedynie wzmacnia negatywny wzorzec co z kolei prowadzi do nasilenia przejawów agresji na skutek utrwalenia takiego zachowania. Należy jednak zaznaczyć, że mogą one wynikać również z niezrozumienia sytuacji bądź nieumiejętności wyrażenia swoich potrzeb.

  • uporczywe powtarzanie, czyli wszelkie zachowania związane z przymusem powtarzania czynności oraz scenariuszy postępowania w różnych sytuacjach. Repertuar tego typu zachowań jest nieskończony i może ulegać zmianie wraz z wiekiem. Za rutynowym wykonywaniem czynności stoi przede wszystkim potrzeba poczucia bezpieczeństwa. Dziecko czuje się bezpieczne w znanych mu warunkach. Dąży ono zatem do utrzymania  jak największej stałości otoczenia co zapewnia sobie między innymi poprzez wykonywanie czynności w sztywny  i powtarzalny sposób. Z uwagi na to, środki wychowawcze takie jak kary czy usilne powstrzymywanie są niewskazane. Dopuszcza się natomiast odwracanie uwagi i jej przekierowywanie na inne sfery mogące wzbudzić zainteresowanie. Tego typu zachowania służą także jako środek dostarczania brakujących bodźców w związku z osłabioną reakcją układu nerwowego na pobudzenie płynące ze świata zewnętrznego. Dziecko potrzebuje dodatkowej stymulacji czego dostarcza sobie wykonywaniem bezcelowych, powtarzalnych czynności ruchowych takich jak na przykład kiwanie się czy nadmierne mruganie. W niektórych przypadkach pomocne może być podjęcie terapii integracji sensorycznej.

Opracowała Agnieszka Burzyńska-Janiec.